tác giả : Nguyên Lê
" đau khổ nhất là khi người ta có
thể nhìn thấy nhau , biết mình
cần nhau , mà phải lẳng lặng
chôn vùi yêu thương , vì những
duyên cớ số phận sắp đặt an bài
"
*******************
Bà nội lạc giữa cuộc sống nơi
thành thị bởi hàm răng đen và
cái miệng móm mém nhai trầu.
Tôi thích nằm bên nội, để hương
vị cay cay ngai ngái của cau, của
thuốc, của lá trầu phả vào mặt
mình. Mẹ và bố bảo tôi là một
đứa lạ đời. Thời buổi bây giờ,
người ăn trầu đã ít, chẳng mấy
ai nghiện trầu đến mức một
tiếng không có là không chịu
được như nội tôi; nhưng khó
hiểu nhất là một thằng thanh
niên trai tráng như tôi - 28 tuổi
lại cũng đi nghiện hương trầu,
và chỉ có một sở thích duy nhất
là được chui vào chăn ấm nằm
cùng với nội.
Nội 83 tuổi, lưng còng, mắt kém.
Nội càng già, tôi càng thấy mẹ
tôi cằn nhằn nhiều hơn về thói
nghiện trầu của nội. Nước trầu
đỏ ối, rơi vãi khắp nền nhà gạch
hoa, nếu không phát hiện ra để
lau ngay thế nào cũng đóng bãi
ở đấy không bao giờ tẩy được.
Mẹ tôi thành một thói quen, lau
nhà có khi một ngày 4 lần. Vừa
lau vừa lẩm nhẩm những lời
chẳng mấy vui vẻ. Nội lãng tai,
vẫn ngồi phía trước hiên nhà,
thẩn thơ nhai trầu và hướng suy
nghĩ về miền quê của nội. Tôi
chứng kiến sự xung khắc âm
thầm giữa hai người đàn bà, và
cũng lặng im không lên tiếng.
Nội không biết mẹ nghĩ gì, mẹ
cũng không thấy nội phản ứng
lại, thật may vì thế mà chưa bao
giờ gia đình tôi xảy ra bất đồng
lớn xung quanh chuyện trầu cau
của nội.
Bà nội tôi có 5 người con, chỉ có
bố tôi là thành đạt hơn cả. Ông
nội tôi mất sớm, khi bà nội mới
chỉ 32, còn xuân sắc nhưng nội
vẫn ở thế nuôi các bác và bố tôi
nên người. Nhà tôi chuyển lên
thành phố sống từ năm tôi lên
10, những kí ức cũ xưa đọng lại
trong tôi về ngôi nhà từng sống
dưới quê chỉ duy nhất là một
dàn trầu bên chái nhà của nội.
Thân trầu của Nội đổ lên cả một
thân mái nhà, những chiếc lá dai
dẳng bám vào đấy mà trổ lên
xanh mướt, Nội thường tìm
những lá trầu già, có màu xanh
đen hoặc hơi ngả vàng mang
vào ăn trước. Từ bé, tôi thích
nhìn những lá trầu mang hình
trái tim, thích xếp chúng chồng
lên nhau trong một cái chậu
nhựa xăm xắp nước giống như
hình nan quạt. Tôi muốn hái trầu
nhưng Nội nhất định không cho,
Nội bảo: “Cây trầu không ưa
người lạ đụng vào, con mà hái là
nhánh trầu ấy sẽ héo hon mà lụi
mất.” Nhớ lời nội dặn thế và
cũng vì sợ lỡ làm hỏng giàn trầu
sẽ khiến bà buồn nên không bao
giờ tôi giám đụng vào. Sau này
lớn lên trong vòng tay chăm sóc
của nội, tôi hiểu tình yêu của nội
giành cho con cái, cho những
cháu chắt, chút chít như chúng
tôi hệt như lá trầu. Thuỷ chung
và son sắt, nặng ân tình, ân
nghĩa.
Click the image to open in full
Tôi yêu bao nhiêu người con gái,
cô nào cũng dấm dúi mang về
giới thiệu với nội. Nội cầm tay cả
bấy nhiêu cô gái, ôm ấp cả bấy
nhiêu cô gái trìu mến, thân
thương; nhưng cũng thật kì lạ;
tất cả các cuộc tình đều chấm
dứt sau đó không lâu. Cái cảm
giác, người con gái mình yêu
ngại sà vào lòng bà nội, ngại đến
gần vì khó chịu với mùi trầu
nồng nồng, đậm đặc bao quanh
nội khiến tôi không thoải mái.
Một lần, khi đang còn yêu nhau,
Linh – cô bạn gái mà tôi gắn bó
lâu nhất hỏi: “Nếu mãi mà em
không thể gần được mùi trầu
của nội anh, thì anh chọn ai?” Tôi
im lặng trước cái nhìn đầy ngấn
nước mắt của em và tự thấy
mình là một thằng khùng. Cũng
khờ thật. Vô duyên mà bắt một
cô gái luôn ăn vận thời trang, cả
ngày phấn son, cá tính, và hợp
thời thích được một người già,
lạc lõng giữa chốn phồn hoa,
không sao bỏ được thói quen
nhai trầu chỉ vì: “Nội nhớ quê
quá.” Khi tôi lẳng lặng cắt đứt
liên lạc với bạn gái, vài cô trong
số họ khó hiểu đến mức giận giữ
và mau chóng nổi khùng. Tôi
nhận được một email dài từ Linh,
em là một nhà báo, sắc sảo,
mạnh bạo; từng lời em nói rát
buốt như muối trắng xát vào da
thịt đang bị thương. “Em yêu
anh, và anh cũng yêu em. Em tin
như thế và em không đồng ý để
anh phủ nhận điều đó. Lẽ dĩ
nhiên trên cuộc đời này, chỉ có 2
chúng ta là những kẻ kì quặc
nhất, yêu nhau mà dửng dưng
rời xa. Kì quặc là một PR
manager, đi nước ngoài như đi
chợ lại chỉ biết yêu duy nhất một
thứ mùi vị khó hiểu của miếng
trầu; và kì lạ, là em lại phải lòng
chính con người có thói quen lập
dị đó. Cuộc sống ồn ào và náo
nhiệt này, không có chỗ cho cái
khác người đi lên Nam ạ!” Tôi
không reply lại Linh, im lặng để
em hiểu là tôi đồng ý với những
lời em nói; hoặc chí ít nó cũng
không gây thêm sự tự ái cho
người luôn có cách suy nghĩ áp
đặt lên kẻ khác như em.
Một năm sau, em sang Bỉ du học,
chát với tôi em nửa đùa, nửa
thật: “Em đi để trốn chạy mùi vị
khác lạ của quê nhà. Nhưng em
vẫn nhớ anh nên không quên
Việt Nam được.” Tôi thường
không bận lòng lâu vì những câu
khiêu khích kiểu đó. Tôi biết
những cô gái tôi yêu không
thuộc tuýp người chịu được cô
đơn lâu dài. Họ tìm đến tình yêu
giống như đi tìm cảm hứng sáng
tác trong văn học; đam mê, nóng
bỏng ngay đấy, mà chỉ chia tay
chốc lát thôi, tôi đã thấy kẻ đi lấy
chồng, kẻ ở trong vòng tay của
người khác ngay rồi. Nghe đâu
Linh sống chung nhà với một du
học sinh người Úc đến khi chuẩn
bị về nước thì chia tay. Gặp lại
nhau trong thang máy của toà
soạn, em vòng tay qua cổ tôi
bảo: “ Em vẫn nhớ mùi thơm của
cơ thể anh - một thứ hương lạ
lùng khiến hàng đêm liền em đi
tìm trên đất khách mà không ra.”
Tôi thấy đàn bà là một giống kì
lạ, không có quy luật nào mà
cưỡng chế được. Có khi họ ra đi
chỉ vì một mùi hương, rồi lại
cũng vì mùi hương đó mà phải
quay về. Tôi nhớ lại những đêm
dài tôi và Linh bên nhau trong
căn phòng nhỏ bé của em, tự
thấy trái tim mình vẫn trơ ra một
khoảng trống vô hồn, thênh
thang khó có hi vọng tìm được
thứ gì mà bù đắp.
* * *
Tôi chở nội đi đám cưới con của
một người họ hàng xa sống
ngay cùng thành phố. Cả buổi
trưa hôm đi về tôi thấy Nội thẫn
thờ, bỏ cơm vào phòng ngồi
nhai trầu một mình. Đêm rồi, Nội
mới bảo: “Đám cưới thời giờ lạ
quá con à! Chẳng có lấy một
miếng trầu, cũng không còn ai
biết têm trầu cả. Mọi điều vuột đi
nhanh, Nội già rồi.” Tôi nghe cái
giọng nghèn nghẹn của nội mà
thấy bức bối trong lòng. Xã hội
càng giàu có, thăng tiến bao
nhiêu thì càng dễ để cho cái
nguồn cội mau chóng bị đơn
giản hoá và xếp xuống thứ yếu.
Và biết bao người còn trẻ, trong
đó có cả tôi dường như cũng
đang để mình bị đồng hoá mà
không hề biết hoặc giả có biết
thì cũng lặng thinh không quẫy
đạp làm gì.
Click the image to open in full
Sức khoẻ của Nội tôi vài tháng
sau đó xuống đi nhanh chóng.
Nội tôi mất lặng lẽ vào đêm,
thanh thản và giản đơn như
chính cuộc đời của Nội. Đám
tang Nội mưa phùn sụt sùi, lấm
len và ướt át. Tôi không chịu
được cảnh người ta đưa con
người mà mình yêu quý nhất
trên đời ấy đi ra giữa cánh đồng
vắng vẻ, hoang lạnh và vùi lấp
dưới tầng tầng lớp đất mỡ gà
sền sệt, dinh dính kia. Trong suốt
cả buổi chiều u uẩn, tôi ngồi bệt
bên nấm mộ của Nội. Tôi thấy
mắt mình ươn ướt, cay xè, vị
nồng nồng của lá trầu dường
như ngưng lại trong nhang khói
vướng vào không gian. Những
đám mây vần vũ kéo thành hình
đen đặc, lạnh lẽo bao vây để tôi
chợt nhận ra rằng: Nội đã mang
theo cả một khoảng trời, khoảng
mà người ta gọi là nguồn cội,
khoảng bình yên, trong trẻo
nhất của tâm hồn tôi. Mảnh của
kí ức ghép chồng chéo, nhói lên
một nỗi đau không thể diễn tả
thành lời.
***
Nội mất, cuộc sống của tôi trở
nên chênh vênh. Tôi tìm mọi
cách để có thể ươm được một
nhành trầu lên ban công trước
của phòng, nhưng ý định ấy
không thực hiện được, phần vì
không nhận được sự ủng hộ của
mọi người trong gia đình, phần
khác vì nhà thành phố thiếu đất
và không gian cho cây trầu bám
rễ, toả nhánh. Tôi đem một
nhành trầu trồng lên khu đất Nội
yên nghỉ - những lá trầu xanh
ngắt dưới ánh nắng mùa hè rợp
một tấm thảm phủ lên mộ. Có
những miếng trầu nhai, Nội tôi
có lẽ sẽ không buồn.
Một buổi chiều tháng 9, tôi ra
thăm Nội. Từ xa, tôi nhìn thấy
bóng của một người con gái. Cô
gái trạc chừng 23 tuổi, mái tóc
mềm bay loã xoã rủ xuống
khuôn mặt tròn trĩnh đang lúi
húi têm những lá trầu và xếp
vào đĩa. Em để một đĩa trầu lên
mộ Nội tôi, còn một nửa đặt lên
khu mộ bên cạnh. Em ngồi tựa
vào thảm cỏ xanh, nói khe khẽ:
“Ngoại à! Ngoại ở đây đừng
buồn nhé! Ngoại làm bạn với Nội
của anh gì con không biết tên
này. Con thấy anh ấy cũng hay
ra đây thăm nội của anh ấy lắm.
Con đã xin Nội của anh ấy trầu
mang về đây cho Ngoại, con xin
rồi Ngoại à. Ngoại đừng lo cho
con, con sống tốt lắm. Sáng nay,
con đã nhận bằng Đại học rồi
đấy Ngoại ạ. Rồi con sẽ đi làm, sẽ
sống vui vẻ.” Tôi lặng lẽ đứng
chờ rồi lặng lẽ đi theo cô gái vào
một con ngõ nhỏ đến căn nhà
cấp 4 nhỏ bé nép vào thân cây
dừa. Lần đầu tiên trong cuộc đời
mình, tôi đi mà không biết mình
phải làm gì. Cuối cùng, tôi cứ
đứng trong góc tường nhìn
chăm chăm về ngôi nhà có cô
gái, ánh điện hắt leo lét ra gót
giầy của tôi những khoảng loang
loáng, vô định.
Click the image to open in full
- Anh gì ơi! Đừng đi, em nhờ!
Tiếng gọi cất lên phía sau lưng
làm tôi giật mình quay lại.
- Em biết là anh đứng đây lâu rồi,
sao anh lại đi theo em?
Cô gái có đôi mắt mở to và hàng
lông mày thẳng tắp nhìn xoáy
vào tôi, vẻ vừa tò mò, vừa thân
thiện. Tôi hỏi lại:
- Thế sao em biết anh đi theo mà
cứ dẫn anh về nhà?
- Em không dẫn anh về nhà, em
chỉ biết là có người đang đứng
trước cửa nhà em. Em ở một
mình lâu rồi, nên linh tính nhạy
lắm.
Tôi cười xoà với cô gái, tự nhiên
cảm giác gần gũi, thân thiết
ngập lên trong tim mình.
- Em muốn trả lại anh cái này.
Trong lòng bàn tay nhỏ của cô
gái là chiếc cối giã trầu nhỏ của
Nội tôi. Tôi thấy tay em run run
và tay tôi cũng vậy.
- Sao em lại có nó?
- Thế sao anh lại bỏ quên vật mà
anh yêu quý nhất? – Em nhìn
thẳng vào mắt tôi nói như thể
nói với chính mình.
Em nhìn thấy nó trên mộ của Nội
anh vào buổi chiều Nội anh mất;
em thấy anh ngồi mãi ở ngoài
đó không chịu về. Chắc tại buồn
quá nên anh chẳng nhớ gì cả.
Anh biết không? Ngoại em lúc
sống vất vả lắm. Ngoại đi nhặt
giấy vụn nhưng một mực bắt em
đi học. Ngoại em chỉ muốn có
một cái cối xay trầu thật đẹp,
nhưng chẳng bao giờ giám mua.
Khi yếu rồi, Ngoại thèm trầu
nhưng không ăn được toàn bắt
em cắn dập trước. Chỉ cần ngậm
thôi, hương trầu cũng làm Ngọai
khá hơn. Khi nhìn thấy cối trầu
của Nội anh, nước mắt em cứ
chảy. Thế là em cất nó. Khi em có
thể kiếm ra tiền, sắp có thể
phụng dưỡng ngoại thì ngoại đã
không còn.
Click the image to open in full
Tôi nắm lấy bàn tay cô gái – bàn
tay mỏng manh và mềm đến lạ,
rồi đưa tay vuốt giọt nước mắt
rớt trên má em. Tình yêu thương
nhiều khi phá vỡ những ranh
giới tưởng chừng như không thể
vượt qua giữa hai con người xa
lạ. Trong giây phút ngắn ngủi ấy,
trái tim nhạy cảm của cô gái
khiến tôi nhận ra rằng, trong
cuộc sống này, tôi không phải là
kẻ kì quặc. Tôi đã đúng khi yêu
thương và tiếc nuối nguồn cội
của mình. Bởi hạnh phúc của
một con người có khi chỉ giản
đơn là được tìm về nơi mình
sinh ra, lớn lên, nơi ôm ấp, chở
che mình; và nhận ra con người
thật của mình trong đó. Hương
trầu đã là một phần của cuộc đời,
là dòng máu và là cả tâm hồn
của tôi, và của em nữa.
***
Đêm, thành phố dày đặc những
ánh sao trời, mát mẻ và khoáng
đạt, tôi nắm tay em đi giữa phố
đông người.
- Anh kìa, nới lỏng tay em ra chút
nào, anh làm em đau đấy!
Em nói thế nhưng lại đưa tay kia
vòng qua người tôi.
- Anh đang nghĩ, nếu không có
chiếc cối giã trầu của Nội thì
chúng ta sẽ thế nào?
- Hương trầu sẽ giúp em tìm ra
anh. Mình sẽ không bao giờ lạc
nhau anh ạ.
Click the image to open in full
Ta không bao giờ có thể yêu
nhau khi chưa hiểu được mình là
ai, mình từ đâu đến và cần gì?
Tôi đã tìm thấy em ở ngay chính
nơi mà tôi ngỡ mình đánh mất
tất cả. Tình yêu thương đã chiến
thắng định mệnh bình thường.
Tháng 10 này, tôi và em làm đám
cưới. Một đám cưới giản đơn
nhưng nhất định sẽ có những lá
trầu têm hình cánh phượng -
những cánh trầu mang một ước
mơ bay.